Literatuur

Onderstaande publicaties zijn mede tot stand gekomen door of bevatten bijdragen van zusters van onze gemeenschap. Ze gaan veelal over Claraanse en Franciscaanse spiritualiteit, maar kennen soms ook heel persoonlijke verhalen.

Clara’s Bron

Clara’s Bron gaat over de spiritualiteit van Clara, de eerste vrouw in het spoor van Franciscus van Assisi, vertaald naar het dagelijks leven van nu. Dit boek biedt bij elke maand van het jaar telkens een verdiepingstekst over Clara en Franciscus, met daarbij seizoensgebonden (h)eerlijke recepten. Deze recepten sluiten aan op de trend van gezond en duurzaam leven. Daarnaast vindt u foto’s en prachtige mandala’s, gemaakt van kruiden en bloemen uit de kloostertuin en ingrediënten – passend bij het thema van de maand – met bezinningsteksten over de natuur in die periode. Clara en Franciscus, het wonder van de natuur in de kloostertuin en
gezond, gevarieerd koken, deze drie elementen komen samen in dit boek van twee creatieve clarissen.

Beatrijs Corveleyn osc (1952) en Elisabeth Luurtsema osc (1982) zijn allebei claris en wonen in het stadsklooster ‘De Bron’ in Nijmegen. Gefascineerd door Clara en Franciscus is Beatrijs anders gaan kijken naar eenvoudig en duurzaam leven. Wat en hoe ze kookt is van die fascinatie de uitwerking. Clara en Franciscus inspireren Elisabeth om aandachtig en verwonderd de natuur te beleven. In haar bijzondere mandala’s en foto’s roept zij de schoonheid van die natuur door het jaar heen op.

Clara’s Bron, Beatrijs Corveleyn en Elisabeth Luurtsema, 208 pag., geb., full colour, Berne Media Heeswijk-Dinther, 2017, ISBN 978-92-8972-189-1, prijs € 7,50.

Het verlangen van de ziel

In het algemeen geldt dat de meeste mystici voor het oog verborgen blijven. Zij leven simpelweg vanuit God en doen dat het liefste in de verborgenheid. Immers, zo gauw je daarover spreekt of er reclame voor maakt, verdampt dit mystieke leven al snel. Het verwordt dan gemakkelijk tot de zelfmanifestatie van een opgeblazen ‘ik’ dat zichzelf tot god uitroept. In dit boek wordt uiteraard geen volledig overzicht geboden van de mystieke traditie van de moderne tijd. Van vele teksten zullen pas in de toekomst sporen ontdekt worden. Het is een literatuur waarvan de neerslag pas gaandeweg vorm zal krijgen.

Deze traditie is bovendien veel breder dan de klassieke mystieke teksten zouden doen vermoeden. Wetenschappers en kunstenaars hebben veelal geput in een mystiek bewustzijn bij hun poging om de lijnen van de werkelijkheid uit te tekenen op een wijze die creatief en vernieuwend is. Daarmee vormen zij onvermijdelijk een tegenbeweging met betrekking tot de hoogmoed van de moderne mens die zich opsluit in illusies van autonomie en vrijheid, van onbegrensde individualiteit in een wereld die totaal beheersbaar lijkt en waarin ziekte en dood, honger en onmacht zijn uitgebannen. Mystici van de twintigste eeuw treden in het spoor van een rijke traditie, maar op een wijze die veelal onherkenbaar is. Zij ontwikkelen nieuwe vormen van bewustzijn die hun tijdgenoten toegang geven tot het proces van menswording. Daarmee zijn zij grensgangers en ontdekkingsreizigers, die door de sporen van hun mystieke ervaring in de cultuur wegen uittekenen, waarop anderen tot bewustzijn van het verlangen van hun ziel kunnen komen. Doordat zij gaan waar geen weg meer is, kunnen anderen begeleiding vinden in het lezen van de sporen van hun onzegbare ervaring.

Het verlangen van de ziel, Hein Blommesteijn (red.), Beatrijs Corveleyn, Susan van Driel, 184 pag., Discovery books Leeuwarden, 2016, ISBN139789077728420, prijs € 14.99

Clara van Assisi. Geschriften en oudste bronnen

Clara van Assisi (1193-1253) is de eerste vrouwelijke volgeling van Franciscus van Assisi. Zij is de stichteres van de clarissen, een contemplatieve orde die nauw verbonden is met de franciscanen. Clara is de eerste vrouw van wie de kloosterregel door de paus werd goedgekeurd. Zij slaagde erin om haar eigen visie vorm te geven en ging daarvoor tegelijk zelfbewust en vriendelijk in tegen pausen en kardinalen.

Deze regel is een van 38 documenten van en over Clara die in Clara van Assisi, Geschriften en oudste bronnen te vinden zijn. In haar brieven coacht zij Agnes van Praag, een claris van koninklijke herkomst. In haar Testament en Zegen inspireert Clara haar zusters.

Ondanks, of wellicht juist dankzij Clara’s onafhankelijke opstelling werd zij zeer gewaardeerd. De paus liet Clara’s heiligheid onderzoeken in een proces, waarvan de akten bewaard zijn gebleven. Ook Clara’s levensbeschrijving geeft nauwkeurige informatie over haar. Daarnaast bevat het boek documenten uit pauselijke en franciscaanse kring, die getuigen van Clara’s uitzonderlijke persoonlijkheid en uitstraling.

Het Clara-onderzoek heeft de laatste twintig jaar internationaal een nieuwe bloei doorgemaakt. De resultaten daarvan zijn in dit boek neergelegd.

Clara van Assisi. Geschriften en oudste bronnen, vertaald, ingeleid en toegelicht door G.P. Freeman, M. Bouritius, B. Corveleyn, A. Holleboom en E. van de Vrie, 446 pag., geb., full coulour, Valkhof Pers Nijmegen, 2015. ISBN 978 90 5625 433 9 Het boek kost €29,50 (€25,- voor FB-leden)

Dichter bij Clara. Haar leven poëtisch verbeeld

Deze actuele bundel toont een rijk geschakeerd beeld van Clara en haar omgeving.

Haar leven poëtisch verbeeld. Bundeling gedichten over Clara van Assisi, geschreven door clarissen, minderbroeders, kapucijnen, conventuelen en de Franciscaanse Beweging. De bundel bevat zowel gedichten uit de traditie als nieuw geschreven gedichten. Het idee voor deze bundel is ontstaan naar aanleiding van het achtste eeuwfeest van de orde van de Clarissen (2011-2012)
Dichter bij Clara. Haar leven poëtisch verbeeld, Jean Brüll en Peter Vermaat (red)., 128 pag., Discovery books Leeuwarden, 2014 ISBN 9789077728284 € 14.90

Je ziel zal leven. Vieringen rondom de psalmen van Franciscus

Dit is de derde uitgave in een drieluik over Psalmen van Franciscus, na een boek en een CD-uitgave. De triptiek wordt afgerond met deze uitgave over het vieren van vijftien waardevolle psalmen. Het is een rijk boek dat voor elke psalm drie uitgewerkte vieringen aanreikt. Het is een uitdagend boek dat mogelijkheden biedt om uit deze voorbereide vieringen eigen nieuwe samenstellingen te maken. Het is een gemakkelijk boek waarin bijvoorbeeld gezongen teksten van de CD ingepast kunnen worden of overwegingen uit het eerste boek. De eeuwenoude spiritualiteit van de Clarissen (Beatrijs Corveleyn) en van de Kapucijnen (Herman de Vos) heeft mede inspiratie gegeven aan deze bezinnende en bemoedigende uitgave.
Je ziel zal leven. Vieringen rondom de psalmen van Franciscus, Herman de Vos en Beatrijs Corveleyn, 216 pag., Discovery Books Leeuwarden, 2008, ISBN13 9789077728130 €17,50

 

Ontsloten stilte

Op haar 22ste verjaardag vertelde Elly van Leeuwen haar ouders dat ze claris wilde worden. Haar vader reageerde met een mengeling van boosheid en onbegrip. Had hij zijn dochter daarvoor laten studeren? Als slotzuster zou ze nooit meer thuis kunnen komen. Hij zou haar hooguit twee keer per jaar kort mogen bezoeken, waarbij ze van hem door tralies gescheiden zou zijn. Maar Elly’s besluit stond vast; God had haar geroepen. In april 1950 trad ze in het klooster te Megen. Aanvankelijk wilde ze weg, voelde zich ontheemd. ‘De eerste drie maanden zijn de zwaarste tijd uit mijn leven geweest.’

Waarom kiest een jonge vrouw voor een slotklooster? Waar het leven zwaar, streng en sober is, en waar het dag- en nachtritme worden bepaald door de gebedstijden; acht keer per etmaal. Sinds de jaren vijftig hebben clarissenkloosters zich echter aangepast aan de veranderde tijd en omstandigheden. Het bedelen langs de deur werd afgeschaft en de tralies en het nachtelijk koorgebed verdwenen. In Ontsloten stilte treden negen clarissen uit Megen, Nijmegen en Someren naar buiten met hun persoonlijke levensverhalen. De door Brigitte Weusten geportretteerde zusters spreken openhartig over roeping en verlangen, geluk en verdriet, de gebruiken binnen de orde, het leven in een communiteit en persoonlijke ontplooiing.

Een exposé over ‘Clara van Assisi en de Nederlandse clarissen in historisch perspectief’ plaatst deze persoonlijke levensverhalen in een breder kader. De historicus A.E.M. Janssen tekent persoon en betekenis van Clara van Assisi (1193-1253): deze geestelijke dochter van Franciscus van Assisi is met haar medezusters een eigen weg gegaan in de kerk en wereld van haar dagen. Nog altijd is zij voor de clarissen, haar volgelingen, voorbeeld en bron van inspiratie.

Ontsloten stilte bevat naast een uitgebreide tijdtafel en bibliografie ook talrijke illustraties en foto’s. Bijzonder detail: de fotografie uit 1961 én uit 1961 is van Guus Bekooy.

Recensie (Ton Smits)

Negen leden van de rooms-katholieke Orde van de Heilige Clara, Clarissen genoemd, die in kloosters in Megen, Nijmegen en Someren wonen, vertellen openhartig elk een eigen levensverhaal. Zes zusters, ingetreden omstreeks de jaren veertig en vijftig, staan stil bij de eisen die het monastieke kloosterleven aan stilte, gebedsritme en beslotenheid stelt en vertellen voorts over de veranderingen die zich in de loop van de jaren in de communiteiten hebben voltrokken (meer openheid, minder strenge interne regels, grotere persoonlijke ontplooiing). De twee anderen, ingetreden in de jaren zeventig, belichten de meer actuele vorm van kloosterleven. De bedoeling van deze uitgave, samengevat in de ondertitel ‘over roeping, verlangen en kloosterleven in de twintigste eeuw’, wordt jammer genoeg enigszins verduisterd door de veelheid aan weinig zeggende detailinformatie in de interviews en de levensoverzichten. Het geheel wordt afgesloten met een historisch overzicht omtrent de stichteres Clara van Assisi (1193-1253) en haar volgelingen door de eeuwen heen. Als bijlagen: geraadpleegde literatuur, verklarende woordenlijst, tijdtafel. Negen fotoportretten in zwart-wit van de fotograaf Guus Bekooy; met een groot aantal zwart-witfoto’s uit het archief.

Ontsloten stilte, B.Weusten en A.E.M.Janssen, 160 pag., Valkhof pers Nijmegen, 2007, ISBN 9789056252601 Deze titel is enkel nog tweedehands verkrijgbaar.

Franciscus van Assisi. De geschriften

Franciscus, een van de populairste christelijke heiligen, heeft 31 teksten nagelaten waarin hij zeer verschillende registers bespeelt. Ze weerspiegelen zowel zijn mystieke binnenkant als zijn betrokkenheid op de wereld. Franciscus had één doel voor ogen: in de voetstappen treden van zijn Heer en Leraar, Jezus Christus. Wie de geschriften leest, ontmoet de geestelijke leider die zijn broeders en zusters langs de vergezichten en valkuilen gidst van een leven met God, met zichzelf, met de mensen in de marge en met elkaar.

De geschriften verschijnen in een geheel nieuwe, wetenschappelijk verantwoorde vertaling, die recht doet aan zowel de rijke betekenissen van het middeleeuwse spraakgebruik als de moderne levenservaring. De vertaling is een initiatief van de Franciscaanse Beweging en het Franciscaans Studiecentrum. Alle teksten van Franciscus zijn toegankelijk gemaakt door inleidingen per geschrift, voetnoten, en woordverklaringen.

Franciscus van Assisi. De geschriften, vertaald, ingeleid en toegelicht door G.P. Freeman, H. Bisschops, B. Corveleyn, J. Hoeberichts en A. Jansen, 238 pag., geb., Gottmer, Haarlem, 2004, ISBN139789025739034, €15.00